लखनौ : समाजवादी पक्षाचे नेते मुलायम सिंह यादव ( Mulayam Singh Yadav Passed Away ) यांचे निधन झाले आहे. तीन वेळा यूपीचे मुख्यमंत्री राहिलेले मुलायम सिंह गेली अनेक वर्षे राजकारणात सक्रिय नव्हते, पण त्यांची ती एक घोषणा आजही यूपीच्या लोकांच्या मनात ताजी आहे. ‘जिसका जलवा कायम है, उसका नाम मुलायम है’. अशी ती घोषणा होती.
९० च्या दशकात अयोध्येसह देशभरात जय श्री रामचा नारा घुमला, तेव्हा एक नारा लोकप्रिय झाला. ज्याचे नाव अखंड, त्याचं नाव मुलायम असा नारा होता. ही घोषणा आजही समाजवादी नेते मुलायमसिंह यादव यांच्यासाठी वापरली जाते. जाणून घ्या हा नारा का लावण्यात आला. 1989 मध्ये जनता दलाचे नेते म्हणून मुख्यमंत्री झालेल्या मुलायम सिंह यांनी पहिल्यांदाच सिंहासन धारण केले. अयोध्येतील राममंदिर आंदोलनही त्यावेळी शिगेला पोहोचले होते. 24 जानेवारी 1991 पर्यंत मुलायम सिंह यादव यांनी मुख्यमंत्री म्हणून त्यांचा पहिला डाव पूर्ण केला होता. यानंतर जनता दलात फूट पडू लागली. त्यानंतर कल्याण सिंह यांच्या नेतृत्वाखाली भाजपने यूपीची सत्ता काबीज केली.
2 नोव्हेंबर 1939 रोजी जन्मलेले मुलायम सिंह जेव्हा समाजवादात सामील झाले तेव्हा ते 15 वर्षांचे होते. तरुण वयात ते इटावा येथील सैफई येथील प्रसिद्ध समाजवादी राम मनोहर लोहिया यांच्यासमवेत सिंचन शुल्काविरुद्धच्या चळवळीत सामील झाले. या आंदोलनादरम्यान त्यांना ३ महिने तुरुंगवास भोगावा लागला. आंदोलनापुढे सरकारला झुकावे लागले. तुरुंगातून परत आल्यावर त्यांचे फुलांच्या हाराने स्वागत करण्यात आले. यानंतर कुस्तीत आपले भविष्य पाहणाऱ्या मुलायम सिंह यांनी कधीच मागे वळून पाहिले नाही.
आणीबाणीच्या काळात मुलायमसिंह यादव १९ महिने तुरुंगात (Mulayam Singh Yadav prisoned 19 month in Emergency ) होते. 1977 मध्ये पहिल्यांदा त्यांना जनता पक्षाच्या सरकारमध्ये राज्यमंत्री करण्यात आले. 1980 मध्ये ते लोकदलाचे अध्यक्ष झाले. 1985 नंतर मुलायम यांनी क्रांतिकारी आघाडी स्थापन केली. 1989 मध्ये संयुक्त आघाडीची स्थापना केली आणि उत्तर प्रदेशचे मुख्यमंत्री झाले. 1990 मध्ये केंद्रातील व्हीपी सिंग यांचे सरकार पडल्यानंतर जनता दलात फूट पडली. मुलायमसिंह यादव त्यांचे निकटवर्तीय चंद्रशेखर यांच्या जनता दलात (समाजवादी) सामील झाले आणि मुख्यमंत्री राहिले. 1991 मध्ये काँग्रेसचा पाठिंबा काढून घेतल्याने मुलायम सिंह यांचे सरकार पडले. 1991 मध्ये मध्यावधी निवडणुका झाल्या आणि मुलायम सिंह यादव यांच्या पक्षाने सरकार स्थापन केले नाही.
युपीचे तीन वेळा मुख्यमंत्री आणि देशाचे संरक्षणमंत्री राहिलेल्या मुलायमसिंह यादव यांच्या राजकीय यशाचे मर्म त्यांच्या कुस्तीत दडले होते. राजकारणातील सूरमा यांच्यासाठी कुस्तीपटू आणि नेते मुलायम यांच्या पुढील सट्टेचा अंदाज बांधणे फार कठीण होते. आखाड्याच्या मातीत वाढलेल्या मुलायमसिंग यांनी आपल्या ‘चरख्या’च्या बाजीने अनेक दिग्गजांना थक्क केले. घटना 1982 ची आहे. व्हीपी सिंह मुख्यमंत्री असताना मुलायम यांच्यावर प्राणघातक हल्ला झाला होता. मुलायम यांच्या सुरक्षेसाठी त्यांचे राजकीय गुरू चरणसिंग यांनी त्यांना विरोधी पक्षनेते बनवले. 1987 मध्ये चरणसिंग यांच्या राजकीय उत्तराधिकारावरून अजित सिंग यांच्याशी त्यांचा संघर्ष झाला. या राजकीय लढाईत अजित सिंह यांना पराभवाला सामोरे जावे लागले. मुलायम यूपीमध्ये संयुक्त विरोधी पक्षाचे नेते बनले होते.